زندگی نامه آندره ماری آمپر

آندره ماری آمپر:

نبوغ او در زمینه های نظری و تجربه سبب شد که جیمز کلرک ماکسول، فیزیکدان معروف انگلیسی از او بعنوان نیوتن الکتریسیته نام برد.

تولد: 20 ژانویه 1775 در لیون فرانسه

مرگ:10 ژوئن 1836 در مارسی فرانسه

رشته ی فعالیت: ریاضیات، فیزیک

محل کار:بورک – آن – برس اکول پلی تکنیک

دلیل شهرت: قانون آمپر

آندره-ماری ریاضیدان، فیزیکدان و مکتشف فرانسوی در سال 1775 در لیون فرانسه متولد شده است. وی بعنوان یکی از کاشفان اصلی الکترومغناطیس مشهور است. واحد سنجش جریان الکتریکی در یکای SI ، به نام  او نام گذاری شده است.اولین اکتشاف او در ریاضیات، (تئوری ریاضی بازیهای قمار) در سال 1802 منتشر شد و مورد توجه دالامبر قرار گرفت. آمپر تنها پسر ژاک آمپروژانانتوانت دسوتیته سارس بود که از بازماندگان خانواده های بازرگانان مرفه ابریشم در لیون بودند.آمپر از کودکی به ریاضیات علاقه داشت و مقدمات حساب دیفرانسیل و انتگرال را نزد یکی از دوستان پدرش مطالعه نمود. آمپر براساس اصولی که در کتاب امیل روسو مطرح شده بود تربیت شد. او در برابر کتابخانه ای بزرگ قرار گرفت و به وی اجازه داده شد که خود را مطابق آنچه ذوقش به او تلقین می کند، پرورش دهد. آندره ماری در حالی که 21 سال بیشتر نداشت به عشق دختری 23 ساله گرفتار گردید. در سال 1799 آمپر با کاترین آنتوانت کاروان ازدواج کرده و در سال 1800 پسر آنها ژان ژاک بدنیا آمد. اما پس از مدتی کوتاه مادر تندرستی خود را از دست داد و درسال 1803 فوت کرد. بر اثر این حوادث غم انگیز در دوران جوانی آمپر، وی همواره شخصیت افسرده از خود نشان می داد. او به خصوص در ریاضیات بسیار موفق بود . در سال 1802 بعنوان استاد ریاضیات و فیزیک در اکول سانترال و بعد از آن به پاریس نقل مکان کرد.

زمینه های فعالیت اکتشافات آمپر:

آمپر هیچگونه آموزش رسمی ندیده است ولی، پدرش او را به زیاد خواندن تشویق می کرد و آمپر جوان بیشتر تحت تاثیر مقالات دایره المعارف مشهور(ژان لوروند دالامبرودنیس دیدروی) قرار گرفت. پدر و مادر او کاتولیکهای معتقدی بودند و آمپر همواره از تنش میان تمایلات روشنفکرانه و باورهای مذهبی رنج می برد. یکی از اولین رشته های مورد علاقه اش گروه بندی گیاهان بود و نیز استعداد زودرسی در ریاضیات از خود نشان داد. آمپر سپس از کمی تدریس خصوصی و عمومی در بورگ و لیون، در سال 1804 برای تدریس ریاضیات در مدرسه پلی تکنیک که موسسه ی معتبری در زمینه ی آموزش علوم در پاریس بود، انتخاب شد.

وی چندین یادداشت ریاضی درباره ی معادلات دیفرانسیل جزئی نوشت و در 1814 به عنوان ریاضیدان به عضویت فرهنگستان علوم فرانسه برگزیده شد. در این دوره آمپر در کنار ریاضی به تکمیل و بسط در زمینه ی شیمی نیز پرداخت. وی مفهمومی کاملاً هندسی از ساختار مولکولی طرح کرد، طرحی در دسته بندی عناصر شیمیایی ارئه داد و آنچه را که بطور کلی فرضیه آووگادرو نامیده می شود، نیز بصورتی مستقل عرضه کرد.

آمپر و علم فیزیک:

آمپر از سال 1801 تا حدود 1815 خود را عمدتاً وقف ریاضیات کرد. به تدریج که دلبستگی اش به ریاضیات کاهش یافت شیفته ی شیمی گردید و از سال 1821 تا 1828 دانش برق پویایی(الکترودینامیک) را پایه گذاری کرد و توسعه داد و همین کار عملی است که او را شهره ساخته و در ردیف اول فیزیکدانان جایگاه والایی به او بخشیده است.

بزرگترین مقاله ی ریاضی آمپر با عنوان یاداشت درباره ی محاسبه ی انتگرال معادلات دیفرانسیل جزئی مربوط می شود. درسال 1815 آمپر نامه ی خود به برتوله را منتشر ساخت با عنوان نامه ی آقای آمپر به آقای کنت برتوله درباره تعیین نسبت های ترکیب اجسام بر حسب تعداد و حالت مولکولهایی که اجزای تشکیل دهنده ی آن اجسام از آن ترکیب شده اند.

آمپر تا سال 1840 که 45 ساله شده بود، توجه زیادی به فیزیک نداشت. در آن سالها هانس کریستیان اورستد کشف کرد که جریان الکتریسیته می تواند جهت قرار گرفتن آهنربای آویخته را تغییر دهد. آمپر بی درنگ کار اورستد را دنبال کرد و به این نتیجه رسید که دو جریان الکتریکی خطی ، بسته به جهت هایشان نسبت به هم، یک دیگر را جذب یا دفع می کنند.

وی سپس نظر داد که همه ی پدیده های مغناطیسی در نتیجه ی نیروهای مشابهی که بین مدارهای ظریف مولکولی درون آهنربا وجود دارند ناشی می شوند. او موفق شد که برای این نیروهای وارد بر اجزای بینهایت کوچک مدار، فرمولی ریاضی کشف کند و این فرمول را برای ترتیبهای آزمایش بسیار متنوعی از مدارها و آهنربا ها بکار ببرد.

لازم به ذکر است شاخه ی جدیدی از فیزیک که او آنرا(الکترودینامیک)نامید توسط آمپر بوجود آمد. وی در سال 1822 به کشف القایش الکترو مغناطیسی بسیار نزدیک شده، ولی افتخار کشف آن در سال 1831 نصیب مایکل فارادی شد. مهمترین خدمات و خلاقیت آمپر در مرحله ی گذار از نظریه های الکترواستاتیک و مغناطیس اوایل سده ی نوزدهم به نظریه ی میدان الکترودینامیکی که صورت گرفت. نبوغ او در زمینه های نظری و تجربه سبب شد که جیمز کلرک ماکسول، فیزیکدان معروف انگلیسی از او بعنوان نیوتن الکتریسیته نام برد. در سال 1881 یکای جریان الکتریکی را به نام او آمپر نامیدند. آمپر علاوه بر سهمی که در پیشرفت ریاضیات، شیمی و فیزیک داشت، به فلسفه و بویژه روش شناسی علمی و طرحهای دسته بندی علاقه مند بود.

دیدگاهها:

بر طبق نظر آمپر دو سطح شناخت جهان خارجی وجود دارد، نمودها که مستقیماً از راه جوابی به ما عرضه می شوند و بودها که علل عینی نمودها به شمار می روند. مامی توانیم روابط میان نمودها وبودها را بشناسیم و این روابط درست به اندازه ی بودها واقعیت دارند. شور فکری مداوم زندگی آمپر از سال 1801 تا زمان مرگش دستگاه فلسفی بود، اما این سالها به پژوهشهای علمی فوق العاده متبکرانه نیز اختصاص داشتند.

در نهایت آمپر در 10 ژوئن سال 1836 در مارسی درگذشت و در گورستان همان جا به خاک سپرده ند.